2013-11-17 22:09

Προ Μινωική περίοδος – Βασιλική - Ρυθμός Βασιλικής.

Κατά το τέλος της Ύστερης Νεολιθικής, γύρω στο 2800 π.Χ. παρατηρείται μία ουσιώδης αλλαγή στην Κρήτη. Παύει η αποκλειστική χρήση του λίθου για την κατασκευή εργαλειακού εξοπλισμού και αρχίζει η σταδιακή χρήση μετάλλων και κυρίως του χαλκού.

Την ίδια περίπου περίοδο παρατηρείται μία ανάλογη μεταβολή και σε άλλες περιοχές του Ελληνικού χώρου και κυρίως στις Κυκλάδες και την ηπειρωτική Ελλάδα. Η ξαφνική αυτή αλλαγή στην τεχνολογία της Κρήτης μπορεί να ερμηνευτεί με την υπόθεση της εγκατάστασης νέων κατοίκων στο νησί, των Μινωιτών οι οποίοι έφεραν μαζί τους τον χαλκό και την γνώση για την κατεργασία του. Η προέλευση των νέων αυτών κατοίκων της Κρήτης δεν έχει ακόμα εξακριβωθεί.

Κατά την Προ Μινωική (ΠΜ) Ι περίοδο οι περισσότεροι κάτοικοι της Κρήτης ζουν σε συνοικισμούς και σπήλαια στο κεντρικό κυρίως τμήμα του νησιού. Παράλληλα όμως αρχίζουν να χτίζονται τα πρώτα σπίτια σε περιοχές της ανατολικής Κρήτης. Στη διάρκεια της ΠΜ ΙΙ φάσης ιδρύονται μεγάλοι οικισμοί, όπως η Μύρτος, η Βασιλική, τα Γουρνιά και το Παλαίκαστρο.

 

Οικισμός στη Βασιλική Ιεράπετρας

 

Η επιλογή των θέσεων των οικισμών αυτών φαίνεται ότι δεν είναι τυχαία. Όλοι βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από τον ισθμό της Ιεράπετρας που αποτελεί το στενότερο μέρος της Κρήτης, όπου εύκολα μεταφέρονται εμπορεύματα μέσω της ξηράς από το Αιγαίο στο Λιβυκό πέλαγος και αντίστροφα. Προς το τέλος της περιόδου αναπτύσσονται εμπορικά κέντρα και στην Κεντρική Κρήτη και δημιουργούνται οδικές αρτηρίες για την επικοινωνία των κρητικών πόλεων μεταξύ τους. Η γνώση του ορείχαλκου δίνει άλλες διαστάσεις στη ζωή της εποχής. Τα πλοία γίνονται ασφαλέστερα και η επικοινωνία με τα μεσογειακά παράλια εντείνεται και γίνεται αποδοτικότερη. Έτσι αναπτύσσονται εμπορικές σχέσεις με την Κύπρο από την οποία εισάγεται χαλκός, με την Αίγυπτό και τις Κυκλάδες.

 

Μινωικός οικισμός στη θέση «Κεφάλι», χρονολογείται από 2300 - 2100 π.Χ., «προ μινωική περίοδος ΙΙ». Στην πρακτορική Κρήτη η κεραμική είναι ο τομέας όπου κυρίως σημειώθηκε η τεχνολογική εξέλιξη, όπου κατασκευάζονται αγγεία με πολλές ιδιαιτερότητες. Η ιδιαιτερότητα των αγγείων που βρέθηκαν, στον μινωικό οικισμό της βασιλικής,  οδήγησε τους αρχαιολόγους στην ονομασία του συγκεκριμένου ρυθμού , «ρυθμό Βασιλικής».

Εκείνη την περίοδο αναπτύχτηκαν παράλληλα και οι ρυθμοι:

• Ο ρυθμός Πύργου ,
• Ο ρυθμός Αγίου Ονουφρίου,
• Ο ρυθμός Λεβήνας,
• Ο ρυθμός Κουμάσας,
• Αλλα, ο τυπικός και από τους πιο εντυπωσιακούς ρυθμούς της Μινωικής κεραμικής, ήταν της Βασιλικής, λόγο της τεχνικής και του διακοσμητικού αποτελέσματος του. Τα αγγεία είχαν τολμηρά σχήματα: πρόχοι με ραμφόσχημη προχοή, «τσαγιέρες» με μακριά προχοή, «γαλατιέρες», ημισφαιρικά κύπελλα. Η επιφάνεια ήταν καλυμμένη με παχύ βερνίκι, το οποίο με την ελεγχόμενη άνιση οξειδωτική ενέργεια της φωτιάς αποκτούσε κηλίδες διαφόρων μορφών. Στο τέλος της περιόδου χρησιμοποιήθηκε και λευκό χρώμα, αλλά αυτό επικράτησε στην επόμενη φάση.
• 
• Μεταγενέστερα, ο ρυθμός Βασιλικής εξελίχθητε, δημιουργώντας νέους ρυθμούς. Η άμεση εξέλιξη του ρυθμού βασιλικής, ήταν ο λευκός ρυθμός. Η επιφάνεια των αγγείων είναι μαύρη στιλβωμένη. Τα διακοσμητικά θέματα ήταν σε ωχρόλευκο χρώμα: καμπυλόγραμμα, γιρλάντες, πλοχμοί, ρόδακες, σπείρες. Τυπικά σχήματα είναι οι πρόχοι, οι «τσαγιέρες», τα κύπελλα. Αρχικά ο λευκός ρυθμός θεωρήθηκε τοπικός της ανατολικής Κρήτης, αλλά αποδείχτηκε ότι υπήρχε και σε άλλες περιοχές.

 

 

 

 

Αντιπροσωπευτικό δείγμα της κεραμικής του προανακτορικού πολιτισμού, αποτελούν τα πιο πάνω ευρήματα, που βρέθηκαν στον μινωικό οικισμό της βασιλικής. Παρατηρούμε ότι ο ρυθμός κεραμικής, συνδυάζει τα τολμηρά σχήματα των υψίλαιμων αγγείων με την κηλιδωτή διακόσμηση της επιφάνειάς τους, αποτέλεσμα της ανομοιόμορφης όπτησης του πηλού. Η πρόχους είναι κατασκευασμένη από ανοιχτόχρωμο πηλό και διαθέτει μεγάλη προχοή, που μοιάζει με ράμφος πουλιού. Δύο πλαστικοί δίσκοι τοποθετημένοι εκατέρωθεν της λαβής, στη βάση της προχοής, δίνουν την εντύπωση ότι πρόκειται για τα μάτια του, ενώ όλο το πλάσιμο του σώματος παραπέμπει στην αφαιρετική αλλά ζωντανή μορφή ενός πουλιού που κοιτάζει ψηλά. Οι κόκκινες «φλόγες» που κοσμούν την καστανή επιφάνεια του αγγείου είναι φτιαγμένες από κάποιο φύλλο που ο τεχνίτης σκόπιμα κόλλησε τη ώρα του ψησίματος προκειμένου η επιφάνεια να μην ψηθεί ομοιόμορφα.

 

___________________________________________________________________________________________________________________________

..........................................................................................................................................................................................................................................................