Βασιλική βρίσκεται στο νομό Λασιθίου 12 χμ από την Ιεράπετρα. Στις βενετσιάνικες απογραφές δεν αναφέρεται. Ασφαλώς όμως υπήρχε γιατί αναφέρεται στην τούρκικη απογραφή του 1671. Το 1834 είχε 25 χριστιανικές οικογένειες. Το 1881 είχε 164 Χριστιανούς και 65 Τούρκους κάτοικους. Στις αρχές του 19ου αιώνα αριθμούσε πάνω απο 650 κατοίκους, ενω σήμερα δεν ξεπερνούν τους 100.

Κοντά στο χωριό και υπήρχε πρωτομινωικός συνοικισμός όπου η Miss Boyd και ο R. Seager το 1906 ανάσκαψαν μερικά σπίτια κτισμένα και επιχρισμένα εσωτερικά με κόκκινο χρώμα. Πρόκειται για ένα μικρό ανάκτορο μικρογραφία αυτών της Κνωσού, της Ζάκρου και Φαιστού Μαλλίων. Πιθανότατα με κεντρική αυλή με 4 γωνίες στραμμένες στα 4 σημεία του ορίζοντα. Προσανατολισμός συνηθισμένος στη Μεσοποταμία και στην Μέση Ανατολή από όπου φαίνεται πως ήρθαν και οι πρώτοι οικιστές του την πρωτομινωική περίοδο ( 2300-2100 Π.Χ.) Δυστυχώς η περιοχή του ανακτόρου είναι κατεστραμμένη και μόνο τα θεμέλια της ΝΔ και ΝΑ γωνίας του σώθηκαν. Αποτελείται από ορθογώνια δωμάτια που επικοινωνούσαν μεταξύ τους με εσωτερικούς διαδρόμους. O οικισμός της Βασιλικής, ένας από τους πρώτους μινωικούς οικισμούς με πολεοδομική οργάνωση, καταλαμβάνει τις πλαγιές και την κορυφή χαμηλού λόφου που βρίσκεται κοντά στο χωριό Βασιλική, πολύ κοντά στον μινωικό οικισμό των Γουρνιών. Ξεκινά την ύπαρξή του στην Πρωτομινωική ΙΙ εποχή (2600-2300 π.Χ.) και οφείλει την ακμή του όχι μόνο στη σημαντική του θέση, απ’ όπου γίνεται η διέλευση του Ισθμού της Ιεράπετρας, αλλά και στην εύφορη πεδιάδα της περιοχής. Το κεντρικό κτήριο του οικισμού καταστράφηκε από φωτιά γύρω στο 2300 π.Χ. Υπήρξε όμως μεταγενέστερα ανακατάληψη του λόφου, έχουν μάλιστα αποκαλυφθεί ένα Μεσομινωικό κτήριο (2200-1900π.Χ.) καθώς και ίχνη κατοίκησης κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους.